Πατερικά λάθη για την προαδαμιαία κτίση

Τι νόμιζαν οι άγιοι Πατέρες Τι προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν Μια σύγχρονη Ορθόδοξη θεώρηση Τα επιστημονικά σφάλματα των πατέρων Ζητήματα για σύγχρονη Ορθόδοξη θεώρηση Μια συνεπής Ορθόδοξη ερμηνευτική πρόταση

Οι άγιοι Πατέρες, παρά την εξαιρετική Θεολογική τους γνώση και βίωμα, ως ασφαλείς οδοδείκτες στην Οδό της σωτηρίας, δεν ήταν αλάθητοι, ούτε η Ορθόδοξη πίστη τους δέχεται ως αλάθητους.  Ήταν τέκνα της εποχής τους. Γνώριζαν μόνο την επιστήμη της εποχής τους. Και σε πολλά ζητήματα, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν σημεία της Αγίας Γραφής, χρησιμοποίησαν την ελλειπή επιστήμη της εποχής τους που γνώριζαν, με τα ανάλογα σφάλματα. Ας δούμε λοιπόν, μερικά παραδείγματα επιστημονικών σφαλμάτων που έκαναν, όσον αφορά τη δημιουργία των ζώων. Και τονίζουμε ότι τα σφάλματα αυτά είναι επιστημονικά, και όχι σωτηριολογικά, ούτε επηρεάζουν σε οτιδήποτε την ουσία της Χριστιανικής πίστης.

.

Τι νόμιζαν οι άγιοι Πατέρες

Οι άγιοι Πατέρες δεν ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την αρχική κατάσταση τού κόσμου, επειδή πίστευαν ότι ο χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ της αρχής της δημιουργίας και της δημιουργίας τού ανθρώπου ήταν πολύ σύντομος. Εφόσον δεν υπήρχαν τα Παλαιοντολογικά ευρήματα που έχουμε τώρα, το ερώτημα: "τι ακριβώς συνέβαινε πριν τη δημιουργία του ανθρώπου", δεν είχε την σημασία που έχει σήμερα. Το ενδιαφέρον των πατέρων είναι στραμμένο στον άνθρωπο. Στα πλαίσια λοιπόν της διδασκαλίας περί τού ανθρώπου συνυπάρχει στο υπόβαθρο η διδασκαλία ότι ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε έτσι όπως τον βλέπουμε τώρα, αλλά σε μια ανώτερη κατάσταση. Η κατάσταση αυτή δεν ήταν τελεία, αλλά κατά την Αγία Γραφή ήταν "καλή λίαν", κάτι που υπολειπόταν του τελείου και είχε περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης.

Μη φανταζόμενοι οι άγιοι Πατέρες τα τεράστια χρονικά διαστήματα που αποκάλυψε η επιστήμη για την προανθρώπινη ύπαρξη του κόσμου, υπέθεσαν ότι ήταν πολύ μικρή περίοδος, και σε αυτή την ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ υπόθεση, θέλησαν να στηρίξουν την έλευση της φθοράς στην κτίση. Χαρακτηριστικά ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, λέει ότι ο χρόνος αυτός ήταν τόσο σύντομος, που "δεν πρόλαβε να πεθάνει τίποτα πριν από την αμαρτία του ανθρώπου, ώστε να τραφούν με αυτό οι γύπες".

Γράφει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης: "Υμίν και τοις θηρίοις και τοις πετεινοίς οι καρποί, φησί, και η χλόη και ο χόρτος, υμίν εις βρώσιν και τοις πετεινοίς τού ουρανού και πάσι τοις θηρίοις της γης. Και μην ορώμεν πολλά των θηρίων καρπώ μη τρεφόμενα· ποίω δε καρπώ καταδέχεται πάρδαλις τραφήναι; τις δε καρπός δύναται λέοντα θρέψαι; αλλ' όμως ταύτα τω νόμω της φύσεως υποτεταγμένα καρποίς διετρέφετο. επειδή δε ο άνθρωπος εξεδιητήθη και εξέβη τους όρους τους δεδομένους αυτώ, μετά τον κατακλυσμόν ιδών ο Κύριος αφειδείς τους ανθρώπους επί πάντων την απόλαυσιν συνεχώρησε. Ταύτα πάντα φάγεσθε ως λάχανα χόρτου. ταύτη τη συγχωρήσει και τα λοιπά ζώα έλαβε την τού εσθίειν άδειαν. Εξ εκείνου λοιπόν ωμοβόρος ο λέων, εξ εκείνου και γύπες αναμένουσι θνησιμαία. Ου δήπου γαρ και γύπες ομού τω γεννηθήναι ζώα περιεσκόπουν την γην· ούπω γαρ τι απέθανε των παρά Θεού [σημαινομένων ή] γενομένων, ίνα γύπες τραφώσιν. Ούτε φύσις διεχώριζεν, ακμαία γαρ· ούτε θηραταί ανάλωσαν, ούπω γάρ επιτήδευσις ανθρώπων· ούτε θηρία διέσπα, ούπω γαρ ην ωμοβόρα [γυψί δε σύνηθες από νεκρών διαιτάσθαι]. Ώστε ούπω ην νεκρά, ούπω δυσωδία, ούπω τοιαύτη τροφή γυπών, αλλά πάντες τα κύκνων διητώντο και πάντα τους λειμώνας επενέμετο. Και οία ορώμεν κύνας θεραπείας ένεκεν πολλάκις άγρωστιν επινεμομένους (ουκ επειδή συμφυής αυτοίς εστιν η τροφή, αλλ' επειδή αδιδάκτω τινί φύσεως διδασκαλία επί το συμφέρον έρχεται τα άλογα), τοιαύτα λόγισαι είναι και τότε τα ωμοβόρα των ζώων, χόρτον εαυτοίς τροφήν επινοείν ουκ αλλήλοις επιβουλεύοντα. Αλλ' οία μέλλει είναι μετά ταύτα η αποκατάστασις, τοιαύτη ην η πρώτη γένεσις. Επανέρχεται δε ο άνθρωπος επί την πάλαι αυτού κατάστασιν την πονηρίαν αφέμενος, την πολυμέριμνον ταύτην ζωήν, την περί τα βιωτικά της ψυχής δουλείαν, ταύτα πάντα αποθέμενος επί τον εν τω παραδείσω υποστρέφει βίον εκείνον τον αδούλωτον τοις πάθεσι της σαρκός, τον ελεύθερον, τον Θεώ συνόμιλον, τον αγγέλοις ομοδίαιτον". (Περί κατασκευής τού ανθρώπου λόγος β΄).

Με απλά λόγια, εδώ μας λέει ο άγιος, ότι κατά τη δημιουργία προ του Αδάμ, δεν υπήρχαν ζώα άγρια που να  τρώει το ένα το άλλο. Ούτε υπήρχε θάνατος στα ζώα, ούτε σήψη, ούτε βρώμα πτωμάτων, ούτε γύπες τα έτρωγαν. Γιατί δεν είχε προλάβει να πεθάνει τίποτα πριν από την αμαρτία του Αδάμ. Αλλά μας λέει, ότι και οι άνθρωποι και τα ζώα, έτρωγαν φυτικές τροφές. Αλλά μας λέει ότι μόνο μετά τον Κατακλυσμό του Νώε επιτράπηκε στους ανθρώπους να τρώνε ζώα, και τότε επετράπη από τον Θεό και στα ζώα να γίνουν σαρκοφάγα.

Ομοίως και ο άγιος Συμεών, λέει: "Τοιγαρούν και επλάσθη σώμα μεν έχων ο Αδάμ άφθαρτον, υλικόν μέντοιγε και όλον ούπω πνευματικόν, και ως βασιλεύς αθάνατος εν αφθάρτω κόσμω, ου λέγω μόνω τω παραδείσω, αλλά εν πάση τη υπ' ουρανόν, κατέστη υπό τού δημιουργού Θεού" (Αγ. Συμεών Λόγος ηθικός Α.).

Μας λέει δηλαδή ο άγιος Συμεών, ότι ο Αδάμ πλάσθηκε με άφθαρτο σώμα, σε άφθαρτο κόσμο, και όταν μιλάμε για άφθαρτο κόσμο, μιλάμε "όχι μόνο στον Παράδεισο, αλλά και σε όλη τη γη".

Ο Μέγας Βασίλειος επίσης, λέει για την κατάσταση των φυτών πριν την πτώση του Αδάμ:

"Επί τούτω τω ρήματι πάσαι μεν λόχμαι κατεπυκνούντο· πάντα δε ανέτρεχε δένδρα, τα τε προς μήκιστον ύψος διανίστασθαι πεφυκότα, ελάται και κέδροι, και κυπάρισσοι και πεύκαι· πάντες δε θάμνοι ευθύς ήσαν αμφίκομοι και δασείς· και τα στεφανωματικά λεγόμενα των φυτών, αι τε ρωδωνιαί και μυρσίναι και δάφναι, πάντα εν μια καιρού ροπή, ουκ όντα πρότερον υπέρ της γης, εις το είναι παρήλθε, μετά της οικείας έκαστον ιδιότητος, εναργεστάταις μεν διαφοραίς από των ετερογενών χωριζόμενον, οικείω δε έκαστον γνωριζόμενον χαρακτήρι. Πλην γε ότι το ρόδον τότε άνευ ακάνθης ην ύστερον δε τω κάλλει τού άνθους η άκανθα παρεζεύχθη, ίνα τω τερπνώ της απολαύσεως εγγύθεν έχωμεν παρακειμένην την λύπην, μεμνημένοι της αμαρτίας, δι' ην ακάνθας και τριβόλους ημίν ανατέλλειν κατεδικάσθη η γη" (Μεγ. Βασιλείου εξαήμερος).

Εδώ ο άγιος, προφανώς ερμηνεύοντας την πρόβλεψη του Θεού στη Γένεση, που είπε προς τον Αδάμ, ότι: "αγκάθια και τριβόλια θα βλασταίνουν για σένα", λέει ότι τα αγκάθια έγιναν μετά την κατάρα που υπέστη η γη ύστερα από την αμαρτία του Αδάμ. Και αν και δεν ξεκαθαρίζει αν αναφέρεται σε όλη τη γη, ή μόνο στην περιοχή του Παραδείσου, είναι βέβαιο, ότι στερούμενος τις επιστημονικές πληροφορίες που έχουμε εμείς σήμερα, θεωρεί ότι αυτή ήταν η κατάσταση όλης της γης.

Στα γραπτά του Διονυσίου Αλεξανδρείας, (Εξηγητικά Αποσπάσματα, ΒΕΠΕΣ 17, 248), και Θεοφίλου Αντιοχείας, (Πρός Αυτόλυκον PG 6, 1089Β), διευκρινίζεται ότι ο Παράδεισος δεν ήταν ένας ουράνιος τόπος, αλλά ένας επίγειος και η όλη συνάφεια καθιστά σαφές το γεγονός ότι οι πατέρες αυτοί δεν διενοούντο τον Παράδεισο ως μια νησίδα ευτυχίας εν μέσω ενός ωκεανού δυστυχίας.

Σήμερα βέβαια με τη βοήθεια της επιστήμης, γνωρίζουμε ότι η φθορά υπήρχε στη γη ευθύς με τη δημιουργία της, και ότι ο χρόνος που μεσολάβησε από τη δημιουργία της ως τον Αδάμ και την αμαρτία του, ήταν δισεκατομμύρια χρόνια. Γνωρίζουμε επίσης, ότι τόσο τα αγκάθια στα φυτά, όσο και τα σαρκοφάγα ζώα και άνθρωποι, υπήρχαν ήδη πολύ πριν από τον Αδάμ. Και τα απολιθώματα μαρτυρούν αμέτρητους θανάτους ζώων και ανθρώπων πριν από τον Αδάμ. Αυτό όμως οι αρχαίοι Πατέρες της Εκκλησίας δεν το γνώριζαν, και ερμήνευαν τα δεδομένα της Αγίας Γραφής με βάση τις περιορισμένες γνώσεις της εποχής τους.

Τι προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν

Αυτό που προσπαθούσαν να εξηγήσουν οι Πατέρες με τις ερμηνείες τους, είναι το "πώς εισήχθηκε η φθορά και ο θάνατος στον κόσμο". Αναζητούσαν μια απάντηση στο ερώτημα: "Πώς είναι δυνατόν ο Θεός να έπλασε έναν φθαρτό κόσμο με θάνατο;" και σε αυτό το ερώτημα πίστεψαν ότι δίνεται έτσι μια λύση. Θεώρησαν ότι η αμαρτία του Αδάμ ήταν η αιτία της φθοράς και του θανάτου, για ολόκληρη την κτίση, και όχι μόνο για τον Παράδεισο. Πως ενώ ο Θεός έπλασε έναν κόσμο χωρίς φθορά, θάνατο και δυστυχία, η αμαρτία του Αδάμ εισήγαγε όλα τα δεινά που παρατηρούμε σήμερα.

Στην Αγία Γραφή και στην υμνολογία της Εκκλησίας, υπάρχουν σαφή εδάφια για μια αλλαγή που συνέβη στην κτίση με την αμαρτία του Αδάμ, τόσο στην Παλαιά, όσο και στην Καινή Διαθήκη. Μπορεί να μη δίνεται στην Αγία Γραφή και στην υμνολογία της Εκκλησίας αυτή η γενίκευση της αλλαγής που κάνουν οι άγιοι Πατέρες, αλλά η αλλαγή είναι σαφές ότι έγινε. Και οι Πατέρες δεν φαντάσθηκαν ότι θα μπορούσε η αλλαγή αυτή να ήταν κάτι διαφορετικό, από την πτώση της κτίσεως από τη (σχεδόν) αφθαρσία στη φθορά. Ούτε φαντάσθηκαν ότι θα μπορούσαν κάποιες παράμετροι της αλλαγής αυτής, να συνέβησαν σε περιορισμένο τόπο και χρόνο.

Για παράδειγμα, στην Παλαιά Διαθήκη, αναφέρεται: "Ο Θεός θάνατον ουκ εποίησε" (Σοφ. Σολ. 1,13). Και αυτό φαινόταν εκ πρώτης όψεως ως ένας σαφής γενικός κανόνας. Και στην Καινή Διαθήκη, αναφερόταν για την κτίση, ότι "υποτάχθηκε στη φθορά, όχι εκουσίως, αλλά εξ' αιτίας αυτού που την υπέταξε" (Ρωμ. 8: 18-22). Κάτι που εκ πρώτης όψεως, φαινόταν να σημαίνει ότι η κτίση δημιουργήθηκε άφθαρτη! Και στην υμνολογία των Χριστουγέννων λέμε: "Ο γαρ Χριστός γεννάται ανακαινίζων την κτίσιν, φθαρείσαν πονηραίς παραβάσεσιν". Κάτι που επίσης εκ πρώτης όψεως φαίνεται να σημαίνει ότι η φθορά εισήχθηκε στην κτίση "για πρώτη φορά" με την παράβαση του Αδάμ. Και αν και αυτά τα "εκ πρώτης όψεως" συμπεράσματα δεν διατυπώνονται σαφώς, ούτε στην Αγία Γραφή, ούτε στην υμνολογία, είναι λογικό ότι ένας άνθρωπος των περασμένων αιώνων, πιθανότατα με τον τρόπο αυτό θα έσπευδε να τα ερμηνεύσει!

Βεβαίως στην εποχή που έζησαν οι άγιοι Πατέρες, αυτή ήταν μια βολική και συνεπής λύση ως απάντηση στο πρόβλημα αυτό. Δυστυχώς όμως, όπως αποδείχθηκε στον καιρό μας, ήταν μια λάθος απάντηση. Και η απάντηση στο πρόβλημα της φθοράς και του θανάτου, πρέπει να αναζητηθεί αλλού!

Μια σύγχρονη Ορθόδοξη θεώρηση

Ως Χριστιανοί του 21ου αιώνα, οφείλουμε να επανεξετάσουμε τις Πατερικές ερμηνείες με τα αποδεδειγμένα δεδομένα της εποχής μας, στα πλαίσια πάντοτε της Ορθόδοξης πίστεως. Οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε σε τι έκαναν λάθος οι άγιοι Πατέρες, και πώς μπορούν να ερμηνευτούν τα ιερά κείμενα της πίστης μας, με τρόπο που να είναι συνεπή με την πραγματικότητα. Γιατί βεβαίως υπάρχουν απαντήσεις, και μάλιστα όχι μόνο είναι αρκούντως διαφωτιστικές, αλλά και απόλυτα ταιριαστές με την Ορθόδοξη θεώρηση της πίστης μας και της Θεολογίας μας.

Έτσι λοιπόν, αφού απαριθμήσουμε τα επιστημονικά τους σφάλματα, μετά θα απαριθμήσουμε και τα σημεία των ερμηνειών τους που χρειάζονται αναθεώρηση. Κάθε σημείο που θα παρουσιάσουμε, θα αποτελέσει δεσμό για ξεχωριστό άρθρο όπου θα αναλύεται το κάθε ζήτημα. Στα άρθρα που θα ακολουθήσουν, και στα οποία θα παραπέμπει ο κάθε δεσμός, θα υπάρχουν αφ' ενός τα επιστημονικά τεκμήρια των επιστημονικών σφαλμάτων των αγίων Πατέρων, όσο και οι σύγχρονες Ορθόδοξες προτάσεις, που δίνουν μια συνεπή απάντηση στα προβλήματα που τίθενται.

Τα επιστημονικά σφάλματα των πατέρων

1. Η κτίση υπάρχει δισεκατομμύρια χρόνια πριν από τον άνθρωπο.

2. Η κτίση ΔΕΝ ήταν ποτέ άφθαρτη στο σύνολό της από τότε που δημιουργήθηκε.

3. Τα ζώα ψοφούσαν και φθείρονταν και πριν από την αμαρτία του Αδάμ.

4. Ομοίως, υπήρχαν άνθρωποι που πέθαιναν και πριν από τον Αδάμ.

5. Τα φυτά είχαν αγκάθια πολύ πριν υπάρξει άνθρωπος.

6. Υπήρχαν σαρκοφάγα ζώα πολύ πριν γίνει ο άνθρωπος.

7. Οι άνθρωποι από την αρχή της ύπαρξής τους, τρώνε κρέας.

Τα ζητήματα που χρειάζονται μια σύγχρονη Ορθόδοξη θεώρηση

1. Πόσο διάστημα είχαν οι δημιουργικές ημέρες της Γένεσης;

2. Πώς συμβιβάζεται μια φθαρτή κτίση με τον τέλειο Δημιουργό;

3. Με ποιο τρόπο "η κτίση υποτάχθηκε στη φθορά";

4. Σε ποια έκταση υπήρχε η Παραδείσια κατάσταση;

5. Πώς ο Αδάμ ήταν "πρωτόπλαστος" αν υπήρχαν προαδαμιαίοι άνθρωποι;

6. Πώς και γιατί εισήλθε από τον Αδάμ ο θάνατος και η φθορά;

7. Ποια είναι η έννοια της λέξης: "θάνατος" στην Αγία Γραφή;

8. Πώς υπήρχε θάνατος αν δεν τον "ποίησε" ο Θεός;

9. Σε ποιο βαθμό υπήρξε κάποια μεταβολή στα φυτά και τα ζώα μετά τον Αδάμ;

10. Αλλάζουν όλα αυτά την Ορθόδοξη Θεολογία και πίστη;

Στα πλαίσια της ιστοσελίδας αυτής, θα αναλυθούν σταδιακά όλα αυτά τα ζητήματα σε βάθος. Επίσης θα δοθεί πλήρης επιστημονική απόδειξη, για τις εσφαλμένες επιστημονικές θεωρήσεις των αγίων πατέρων, που αναφέρθηκαν πριν. Προς το παρόν όμως, στη συνέχεια αυτού του άρθρου θα κάνουμε μόνο μια περιληπτική Ορθόδοξη ερμηνευτική πρόταση για τα ανωτέρω ζητήματα, ούτως ώστε ο αναγνώστης να έχει μια γενική εικόνα των όσων θα αναπτυχθούν λεπτομερώς και με συνέπεια στις σχετικές μελέτες.

Μια συνεπής Ορθόδοξη ερμηνευτική πρόταση:

Ο Θεός πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, που στη Γένεση συμβολίζονται από έξι δημιουργικές ημέρες, δημιούργησε έναν φθαρτό κόσμο "καλό λίαν" και όχι άφθαρτο και τέλειο. Η δημιουργία του Θεού προοδεύει εξελικτικά, από το απλούστερο και ατελέστερο, στο συνθετότερο και τελειότερο. Και το τέλειο είναι η αφθαρτοποίηση της κτίσεως, κατά τον Μέλλοντα αιώνα. Γιατί δεν νοείται να δημιουργήσει ο Θεός μια άφθαρτη κτίση ενώ ο άνθρωπος ως βασιλιάς της είναι ακόμα φθαρτός.

Η φθαρτότητα της κτίσεως, δεν αποτελεί μομφή για τον Δημιουργό της, γιατί ως κτιστή, διέπεται από τους περιορισμούς του χωροχρόνου στον οποίο υπόκειται, όπως κάθε κτίσμα. Είναι λοιπόν εξ ορισμού και κατά φύσιν φθαρτή η κτίσις, και μόνο κατά χάριν δύναται να γίνει άφθαρτη από τον Θεό.

Δεν νοείται επίσης "κακό" το να είναι η κτίση φθαρτή, επειδή το κακό κατά την Ορθόδοξη Θεολογία είναι "μη ον", άρα ακατασκεύαστο. Συνεπώς ο Θεός δεν έπλασε κακό. Και επειδή "κακό" νοείται η "στέρηση του καλού", όχι μόνο ο Θεός εξελίσσοντας τη Δημιουργία δεν θεωρείται δημιουργός κακού, αλλά αντιθέτως, με κάθε εξελικτικό βήμα στο οποίο προβαίνει προς όφελος και αφθαρτοποίηση της Δημιουργίας, νοείται ως παράγων μείωσης του κακού, δηλαδή της στέρησης του καλού. Με άλλα λόγια, κάθε πρόοδος της δημιουργίας προς τον στόχο της αφθαρσίας, είναι ένα δώρο καλού, που μειώνει τις ελλείψεις της, άρα το "κακό" που εξ' ορισμού ενυπάρχει στη στέρηση.

Στα πλαίσια της δημιουργίας αυτής, ο Θεός έθεσε σε λειτουργία τους νόμους της φυσικής επιλογής, και κάθε άλλου μηχανισμού που τελειοποιεί την κτίση Του. Και στα πλαίσια του μηχανισμού αυτού, η φθορά των ζώων αναδύθηκε ως συστατικό της φυσικής επιλογής, απαραίτητο για την επιβίωση του ισχυροτέρου, και συνεπώς τελειοποίηση των οργανισμών. Γιατί χωρίς φθορά των οργανισμών, αυτοί δεν αντικαθίστανται από τελειότερους οργανισμούς στη φύση.

Αυτό δεν αποτελεί "δημιουργία θανάτου" από τον Θεό, για δύο λόγους: 1. Η λέξη "θάνατος" στην Αγία Γραφή, αναφέρεται μόνο ως προς τον άνθρωπο και όχι και στα ζώα. Και 2. Τον θάνατο τον κληρονόμησαν οι άνθρωποι ως κατάλοιπο της εξέλιξής τους από τις κατώτερες μορφές ζωής. Συνεπώς ο Θεός δεν έπλασε ΑΜΕΣΑ τον θάνατο για τους ανθρώπους, αλλά απλώς τον ανέχθηκε ως την επόμενη φάση της δημιουργίας Του, που ξεκίνησε με τον Αδάμ. Επειδή υπάρχει μεγάλη διαφορά στην άμεση από την έμμεση δημιουργία.

Ο Αδάμ ήταν πρωτόπλαστος μόνο ως προς το "καθ' ομοίωσιν", ενώ το "κατ' εικόνα" το είχαν και οι προαδαμιαίοι άνθρωποι. Το καθ' ομοίωσιν ήταν η εισαγωγή του Αδάμ σε πορεία Θέωσης, για πρώτη φορά σε άνθρωπο, με τη λήψη του Αγίου Πνεύματος. Αυτό ήταν και το "εμφύσημα" που αναφέρεται στη Γένεση, και όχι η βιολογική ζωοποίηση.

Ο Αδάμ τέθηκε στον Παράδεισο, που ήταν μια περιοχή της Μεσοποταμίας απομονωμένη από τις άλλες κατοικημένες περιοχές. Στον ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ αυτό τόπο, υπήρξε μια αναδημιουργία, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, όπου τα ζώα που κατοικούσαν τον Παράδεισο, δεν ήταν σαρκοφάγα, και τα φυτά δεν είχαν τίποτα το επικίνδυνο. Στον τόπο αυτό, ο Αδάμ θα πραγμάτωνε το αγαθό της Θέωσης, ώστε να μεταδώσει σε όλη τη γη την αφθαρσία που θα κέρδιζε, χάριν όλων των ομοουσίων του ανθρώπων. Η δυνατότητα αυτή να νικηθεί η φθορά δια του Αδάμ, τον κατέστησε "υποστατική αρχή της ανθρωπότητας", άρα πνευματικό της πατέρα.

Η αποτυχία του Αδάμ να επιτύχει την αφθαρτοποίηση για τον εαυτό του, τους άλλους ανθρώπους και την κτίση γενικά, διέκοψε αυτή τη θεραπεία. Έτσι ο Αδάμ εισήγαγε και πάλι τον θάνατο στην ανθρωπότητα και τη φθορά στην κτίση, ως αναπόφευκτο κακό, ως την έλευση του Ιησού Χριστού, του "δεύτερου Αδάμ", μετά από 5.500 χρόνια. Εκείνος, πέτυχε όσα δεν πέτυχε ο Αδάμ, και έδωσε στον άνθρωπο τη δυνατότητα νίκης επί της φθοράς και του θανάτου, που θα πραγματωθεί πλήρως στη 2η Παρουσία Του.

Τα παραπάνω, αποτελούν μια συνεπή απάντηση στα ζητήματα που προσπάθησαν να λύσουν οι άγιοι Πατέρες μέσω της γενίκευσης της Παραδείσιας κατάστασης σε όλο τον πλανήτη. Παράλληλα, είναι σε πλήρη συμφωνία με όλα τα ιερά κείμενα, και με κάθε σωτηριολογική παράμετρο της Ορθόδοξης πίστης. Και ακόμα και το σφάλμα των αγίων Πατέρων, το τοποθετεί ως χωροχρονικό, και όχι σφάλμα ουσίας. Δηλαδή, διατηρεί όλα όσα είπαν οι άγιοι, αλλά μέσα στα σωστά τους πλαίσια, ΕΝΤΟΣ του περιορισμένου χώρου και χρόνου του Κήπου της Εδέμ. Κάτι που οι άγιοι Πατέρες, πίστεψαν ότι επεκτεινόταν σε όλη τη γη, εξ αρχής της δημιουργίας. Σωστά λοιπόν όσα είπαν οι άγιοι. Μόνο που τα γενίκευσαν για όλο τον πλανήτη.

Και τα ζητήματα αυτά, θα αναλυθούν ευρύτατα στα σχετικά κεφάλαια αυτής της μελέτης.