Πώς ο κατ' εικόνα τού Θεού άνθρωπος γίνεται καθ' ομοίωσιν εν Αγίω Πνεύματι

Αγίου Ειρηναίου τής Λυών (2^ος - αρχές 3^ου αιώνος)

Ο άγιος Ειρηναίος, μας περιγράφει αναλυτικά, πώς ο Αδάμ εκτός από κατ' εικόνα που πλάσθηκε, μπήκε σε πορεία προς την τελειότητα τού καθ' ομοίωσιν, λαμβάνοντας την Πνευματική ζωοποίηση τού Αγίου Πνεύματος, και πώς ο "πλήρης άνθρωπος", είναι ο εν Αγίω Πνεύματι άνθρωπος.

Ορισμένοι για να βρουν κάτι να πουν εναντίον τής ερμηνείας μας, ισχυρίζονται ότι τα όσα λέμε, περί τής κατασκευής τού Αδάμ, όχι μόνο κατ' εικόνα, αλλά και καθ' ομοίωσιν, είναι δήθεν νεοφανείς ερμηνείες. Αλλά ο άγιος Ειρηναίος που έζησε ήδη στον 2ο αιώνα, τους διαψεύδει, δείχνοντας ότι αυτά που λέμε για την εν Αγίω Πνεύματι ζωοποίηση τού Αδάμ από το Θείο Εμφύσημα, που τον έκανε "καθ' ομοίωσιν", είναι η εξ αρχής διδασκαλία τής Εκκλησίας!

.

Κατά Αιρέσεων Ε: 6

Τώρα ο Θεός θα δοξασθεί εν τω έργω Του, το οποίο προσάρμοσε ώστε να συμμορφώνεται προς, και έχοντας ως πρότυπό του, τον ίδιον τον Υιόν Του.  Καθ’ ότι δια των χειρών του Πατρός, ήτοι δια του Υιού και του Αγίου Πνεύματος ο άνθρωπος –και όχι (απλώς) ένα μέρος του ανθρώπου, φτιάχτηκε καθ’ ομοίωσιν του Θεού.

Τώρα, η ψυχή και το πνεύμα είναι βεβαίως μέρος του ανθρώπου, αλλά όχι βεβαίως ο ίδιος ο άνθρωπος, διότι ο τέλειος άνθρωπος αποτελείται από την σύμμιξη της ψυχής που λαμβάνει το Πνεύμα του Πατρός, και την πρόσμιξη εκείνης της σαρκικής φύσεως που επλάσθη κατ’ εικόνα του Θεού.

Για τον λόγο αυτό δηλώνει ο Απόστολος «Σοφίαν δε λαλούμεν εν τοις τελείοις», ορίζοντας ως «τέλειους» εκείνους που έχουν λάβει το Πνεύμα του Θεού, και που, μέσω του Πνεύματος του Θεού λαλούν σε όλες τις γλώσσες, καθώς ο ίδιος επίσης λαλούσε.

Κατά παρόμοιο τρόπο επίσης ακούμε πολλούς αδελφούς μέσα στην Εκκλησία, οι οποίοι έχουν προφητικά χαρίσματα, και οι οποίοι μέσω του Πνεύματος λαλούν όλων των ειδών τις γλώσσες, και φέρνουν στο φως για την γενική ωφέλεια τα κρυπτά πράγματα των ανθρώπων, και δηλώνουν τα μυστήρια του Θεού, και τους οποίους επίσης ονομάζει ο Απόστολος «πνευματικούς», όντες πνευματικοί επειδή μετέχουν του Πνεύματος, και όχι επειδή τους έχουν αφαιρέσει και απομακρύνει την σάρκα και έχουν γίνει καθαρά πνευματικοί.  Διότι αν κανείς αφαιρέσει την ουσία της σάρκας, ήτοι του εργόχειρου (του Θεού), και κατανοεί ό,τι είναι καθαρά πνευματικό, εκείνος τότε δεν θα είναι ένας πνευματικός άνθρωπος, αλλά το πνεύμα ενός ανθρώπου, ή το Πνεύμα του Θεού.

Όταν όμως το πνεύμα εδώ αναμεμιγμένο με την ψυχή είναι ενωμένο με το εργόχειρο του Θεού, τότε ο άνθρωπος καθίσταται πνευματικός και τέλειος εξ αιτίας της διάχυσης του Αγίου Πνεύματος, και είναι αυτός που φτιάχθηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού.  Αν όμως το Πνεύμα λείπει από την ψυχή, τότε εκείνος που είναι έτσι, είναι πραγματικά με φύση ζώου, και, έχοντας μείνει σαρκικός, θα είναι ένα ατελές ον, κατέχοντας μεν πράγματι το κατ’ εικόνα (του Θεού) κατά τον σχηματισμό του, αλλά μη έχοντας λάβει το καθ’ ομοίωσιν δια του Πνεύματος, κατ’ αυτόν τον τρόπο το ον αυτό θα είναι ατελές.

Έτσι επίσης, αν κάποιος αφαιρέσει το κατ’ εικόνα και βάλει στην άκρη το εργόχειρο, δεν μπορεί να το εκλάβει αυτό ως άνθρωπο, αλλά σαν να είναι κάποιο μέρος ανθρώπου ή όπως προανέφερα, σαν κάτι άλλο από άνθρωπο.  Διότι η σάρκα εκείνη που έχει πλασθεί δεν είναι αφ’ εαυτού της τέλειος άνθρωπος αλλά το σώμα ενός ανθρώπου και μέρος ενός ανθρώπου.  Ούτε η ψυχή μόνη της, θεωρούμενη χωριστά από μόνη της, είναι άνθρωπος, αλλά είναι η ψυχή ενός ανθρώπου και μέρος ενός ανθρώπου.  Ούτε το πνεύμα είναι άνθρωπος, καθ' ότι ονομάζεται πνεύμα, και όχι άνθρωπος.  Αλλά η σύμμιξη όλων αυτών αποτελεί τον τέλειο άνθρωπο.  Και για τον λόγο αυτό ο Απόστολος, εξηγώντας τον εαυτό του, το διευκρινίζει πως ο σωσμένος άνθρωπος είναι ο τέλειος άνθρωπος καθώς και πνευματικός άνθρωπος, λέγοντας ούτως στην πρώτη Επιστολή προς Θεσσαλονικείς: «Αυτός δε ο Θεός της ειρήνης αγιάσαι υμάς ολοτελείς, και ολόκληρον υμών το πνεύμα και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού τηρηθείη»  (Α΄ Θεσσ. 5/ε: 23).

Τώρα ποιος ήταν ο σκοπός του, να εύχεται έτσι ώστε αυτά τα τρία – ήτοι, ψυχή, πνεύμα, σώμα – να διατηρηθούν ως την έλευση του Κυρίου, εάν δεν γνώριζε για την (μέλλουσα) επανασυγκρότηση και ένωση των τριών, και (πως και αυτά θα είναι κληρονόμοι) της μιας και ίδιας σωτηρίας;

Για τον λόγο αυτό επίσης δηλώνει πως είναι «τέλειοι» όσοι παρουσιάσουν στον Κύριο τα τρία (συστατικά μέρη) απρόσβλητα.

Εκείνοι λοιπόν είναι οι τέλειοι, που παραμένει μέσα τους το Πνεύμα του Θεού, και που έχουν διατηρήσει τις ψυχές τους και τα σώματα άμεμπτα, κρατώντας σταθερά την πίστη στον Θεό, ήτοι την πίστη που (απευθύνεται προς) τον Θεό, και που διατηρούν δίκαιες συμπεριφορές σε σχέση με τον πλησίον τους.