Απάντηση στο κείμενο του Κώστα Βουγά περί ταύτισης τής Βιβλικής και τής Μιτοχονδριακής Εύας

Πώς είναι δυνατόν ένας Μοριακός Βιολόγος να γράφει τέτοιες αντιεπιστημονικές περιγραφές;

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε ένα άρθρο για τη "Μιτοχονδριακή Εύα" στο περιοδικό «Ενοριακή Ευλογία» Νο 130-131 (Ιουνίου-Ιουλίου 2013), και αναρτήθηκε στον διαδικτυακό ιστότοπο http://www.agnikolaos.gr/images/stories/ee/2013/130-131.pdf, απ' όπου και αναδημοσιεύθηκε σε διάφορους φανατικούς Δημιουργιστικούς ιστότοπους. Πόσο αντικειμενικό και επιστημονικό είναι όμως αυτό το άρθρο, το οποίο επικαλείται "επιστημονικότητα" και "αμεροληψία";.

.

Στο άρθρο αυτό υποστηρίζεται μια άποψη που προκαλεί αίσθηση, και εγείρει την περιέργεια του αναγνώστη: ότι, υποτιθέμενα, οι επιστήμονες βρήκαν ότι όλοι οι εν ζωή άνθρωποι προερχόμαστε από μία και μοναδική γυναίκα, τη λεγόμενη “Μιτοχονδριακή Εύα” (επειδή η έρευνα βασίζεται στο DNA των μιτοχονδρίων), η οποία έζησε σε εποχή περίπου 6.500 ετών προ του παρόντος, εποχή παρόμοια με την Εύα της Βίβλου του κεφαλαίου της Γενέσεως, που έζησε ~7.500 χρόνια πριν. Το άρθρο, που υπογράφεται από τον (κατά δήλωσή του) «Μοριακό Βιολόγο» Κώστα Βουγά (και για συντομία “Κ.Β.” σε ό,τι ακολουθεί), υποστηρίζει — στον τίτλο του και με κεφαλαία γράμματα μάλιστα — ότι: «Η “ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑΚΗ ΕΥΑ” ΕΙΝΑΙ Η ΕΥΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ»· άρα ότι η επιστήμη επαλήθευσε αυτό που υποτίθεται ότι ήταν ήδη γνωστό σε όλους τους πιστούς Χριστιανούς.

Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται η επιστημονική έρευνα που έχει διαφύγει της προσοχής του Κ.Β., και που καταρρίπτει τον αρχικό και λανθασμένο υπολογισμό των 6.500 ετών της ηλικίας της Μιτοχονδριακής Εύας (ή “Μιτ. Εύας” για συντομία, σε ό,τι ακολουθεί). Η έρευνα αυτή μεταθέτει την ηλικία της Μιτ. Εύας στις περίπου 170.000 έτη πριν, συν-πλην ένα περιθώριο 50.000 ετών. Επιπλέον, εξηγείται εδώ ότι η Μιτ. Εύα δεν είναι ένα σταθερό ανά τους αιώνες πρόσωπο, αλλά αλλάζει με το πέρασμα των αιώνων, άρα η ταύτιση της Βιβλικής Εύας με ένα άτομο μεταβαλλόμενο στο χρόνο αποτελεί νοητικό ατόπημα — για να το διατυπώσουμε ευγενικά. Τέλος, αναφέρονται μερικές από τις πάμπολλες ενδείξεις βάσει των οποίων γίνεται σήμερα παραδεκτό πέρα από κάθε αμφιβολία ότι άνθρωποι του δικού μας είδους (Homo sapiens) υπήρχαν εδώ και πολλές δεκάδες χιλιάδες χρόνια, όπως και ότι ποτέ ο πληθυσμός του είδους μας, προχωρώντας προς τα πίσω στο χρόνο, δεν έπεσε κάτω από τα 10.000 άτομα.

Παράλληλα, το παρόν άρθρο θέτει υπό αμφισβήτηση και τα “επιστημονικά διαπιστευτήρια” του συγγραφέα Κ.Β. Γιατί αν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι, έστω, μαθηματικός, και με αυτά που λέει καταδεικνύει ότι δεν γνωρίζει τι είναι π.χ. η τετραγωνική ρίζα, τίθεται στον αναγνώστη το εύλογο ερώτημα, τού κατά πόσο ο συγγραφέας κατέχει αυτά που γράφει, και άρα κατά πόσο μπορεί κανείς να βασιστεί στις γνώσεις του προκειμένου να συνάγει ασφαλή συμπεράσματα.

Η δομή τού παρόντος άρθρου ακολουθεί εκείνη τού άρθρου του Κ.Β., δηλαδή απαντώνται μεθοδικά, μία-προς-μία, οι επίμαχες παράγραφοι του άρθρου περί ου ο λόγος.

Ο Κ.Β. λοιπόν, στην 5η παράγραφο, 6η σειρά, γράφει ότι: «τά σπερματοζωάρια ἁπλούστατα δέν ἔχουν μιτοχόνδρια». Αναρωτιέται έτσι ο αναγνώστης πώς είναι δυνατό να δηλώνει κανείς «Μοριακός Βιολόγος» και να γράφει μια τόσο χονδροειδώς λανθασμένη πρόταση. Ο Κ.Β. νομίζει ότι το mtDNA περνάει στους απογόνους μόνο από τη μητέρα επειδή τα σπερματοζωάρια, τάχα, δεν έχουν μιτοχόνδρια. Μα καλά, πώς κινούνται τότε; Πώς κάνουν τα όσα κάνουν; Και πώς γίνεται ένας υποτιθέμενος βιολόγος να φαντάζεται ένα ζωικό κύτταρο χωρίς μιτοχόνδρια; Αγνοεί προφανώς ότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους το mtDNA περνάει μόνο από τη μητέρα στους απογόνους της, και όχι από τον πατέρα. Πάντως κανένας από τους λόγους δεν είναι ότι τα σπερματοζωάρια δεν έχουν μιτοχόνδρια. (Βλ. για τους λόγους π.χ. εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Mitochondrial_DNA#Mitochondrial_inheritance και εδώ: http://curiosity.discovery.com/question/mitochondrial-dna-traced-in-women, όπου επίσης αναφέρεται και το προφανές: τα σπερματοζωάρια έχουν μιτοχόνδρια.)

Στην 6η παράγραφο ο Κ.Β. γράφει μια ακόμη ανακρίβεια, ανάρμοστη για άνθρωπο που υποτίθεται ότι έχει γνώσεις βιολογίας, και που κάνει τον αναγνώστη να αναρωτηθεί κατά πόσο ο συγγραφέας κατέχει το αντικείμενο για το οποίο αρθρογραφεί. Λέει συγκεκριμένα: «Πρός ἔκπληξη τῶν ἴδιων τῶν συγγραφέων τοῦ ἄρθρου [των Cann, Stoneking, & Wilson] ἀλλά καί ὁλόκληρης τῆς ἐπιστημονικῆς κοινότητας, τό μεγάλο μητρικό-γενεαλογικό δέντρο τοῦ ἀνθρωπίνου εἴδους, βάσει τῆς συγκεκριμένης ἐργασίας, κατέληξε σέ μιά καί μοναδική γυναίκα ἡ ὁποία ἔζησε στήν Ἀφρική πρίν ἀπό 100.000 – 200.000 χρόνια […] μέ ἄλλα λόγια, ἡ ἐπιστήμη ἀπέδειξε ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πού εἴμαστε ζωντανοί σήμερα προερχόμαστε ἀπό ΜΙΑ καί μοναδική γυναίκα!»

Πώς είναι δυνατό να δηλώνει κανείς «Μοριακός Βιολόγος», και να γράφει τέτοιες απίστευτες ανοησίες, που δείχνουν ανάγλυφα την άγνοια, ή μάλλον την ημιμάθεια του συγγραφέα τού παραπάνω χωρίου;

Υπάρχουν δύο λάθη στο παραπάνω χωρίο. Πρώτα-πρώτα, καμία έκπληξη δεν δοκίμασαν ούτε οι συγγραφείς Cann, Stoneking, και Wilson [7], ούτε η επιστημονική κοινότητα, από το ότι το μητρικό-γενεαλογικό δέντρο βάσει του mtDNA κατέληξε σε μια και μοναδική γυναίκα· γιατί απλούστατα αυτό υπαγορεύεται ως αναγκαιότητα με μαθηματικό-λογικό τρόπο. Δεν χρειάζεται καμία βιολογική έρευνα για να το συμπεράνουμε αυτό. Πρόκειται για συμπέρασμα που το ξέρουμε ήδη, πριν ξεκινήσουμε την έρευνα. Ο Κ.Β. είναι σαν να μας λέει ότι κάποιοι μαθηματικοί (προφανώς αγνοώντας το Πυθαγόρειο Θεώρημα), μέτρησαν τα μήκη των πλευρών ενός ορθογωνίου τριγώνου, και προς μεγάλη τους έκπληξη διαπίστωσαν ότι το τετράγωνο της υποτείνουσας ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δύο καθέτων πλευρών! Οποία έκπληξις! Και αφού ανακοίνωσαν το “εύρημά τους”, ολόκληρη η μαθηματική κοινότητα εξεπλάγη κι αυτή!

Τι ανοησίες είναι αυτές; Οποιοδήποτε σύνολο ανθρώπων κι αν διαλέξουμε, πηγαίνοντας προς τα πίσω στις μητέρες τους, τις μητέρες των μητέρων τους, κ.ο.κ., υποχρεωτικά θα καταλήξουμε σε μια και μοναδική μητέρα όλων αυτών. Π.χ. αν ο Ανδρέας και η Βασιλική είναι πρώτα ξαδέλφια με μητέρες τις Χ και Ψ, οι οποίες είναι (έστω) αδελφές μεταξύ τους, τότε η μητέρα των Χ και Ψ είναι η “Μιτοχονδριακή Εύα” των Ανδρέα και Βασιλικής. Στην απλούστατη αυτή περίπτωση, η Μιτ. Εύα είναι απλώς μία γιαγιά τους. (Ας σημειώσουμε παράλληλα ότι αυτή η γιαγιά τους δεν ήταν και η μόνη γυναίκα που ζούσε τότε στον κόσμο!) Αν ο Ανδρέας και η Βασιλική δεν είναι πρώτα ξαδέλφια, ή αν οι Χ και Ψ δεν είναι αδελφές, τότε αρκεί να πάμε λίγο πιο πίσω στο χρόνο ώστε να βρούμε τη Μιτ. Εύα τους και πάλι. Αλλά το ότι θα τη βρούμε είναι μαθηματικά βέβαιο, καθώς οι μητρικές γενεαλογικές γραμμές τους οφείλουν να συγκλίνουν σε ένα πρόσωπο· γιατί αν δεν συνέκλιναν τότε θα είχαμε την ανεπίτρεπτη κατάσταση (όχι μόνο εξελικτικά, αλλά και δημιουργιστικά!) να έχουμε δύο ξεχωριστές γραμμές μητέρων που προχωρούν ατέρμονα προς τα πίσω στο χρόνο — πράγμα άτοπο· άρα η Μιτ. Εύα των Ανδρέα και Βασιλικής οφείλει να είναι μία. Αν προσθέσουμε και το Γιώργο στο σύνολο, θα βρούμε τη Μιτ. Εύα των τριών λίγο πιο πίσω στο χρόνο. Όσο περισσότερους ανθρώπους προσθέτουμε στο σύνολο, τόσο πιο πίσω στο χρόνο βρίσκουμε τη Μιτ. Εύα όλων τους. (Και φυσικά πάντα θα υπάρχουν και άλλες γυναίκες — αλλά και άνδρες — που ζουν ταυτόχρονα με τη Μιτ. Εύα.) Επομένως αν βάλουμε στο σύνολο όλους τους ανθρώπους που ζουν σήμερα στον πλανήτη, και πάλι θα βρούμε τη Μιτ. Εύα όλων. Το ότι θα τη βρούμε προκαλεί μηδενική έκπληξη. Η έρευνα των Cann, Stoneking, και Wilson έγινε για να βγουν συμπεράσματα σχετικά με το πότε και το πού έζησε η Μιτ. Εύα όλων των εν ζωή ανθρώπων. Η «έκπληξη» που περιγράφει ο Κ.Β. για την ύπαρξη της Μιτ. Εύας μπορεί να είναι μόνο κατασκεύασμα της άγνοιάς του.

Από τα παραπάνω συνάγεται επίσης ότι η Μιτ. Εύα δεν είναι μια γυναίκα που παραμένει σταθερή και αναλλοίωτη στο χρόνο. Αυτό το βλέπουμε θεωρώντας το τρίο Ανδρέα, Βασιλικής, και Γιώργου, του προηγούμενου παραδείγματος. Είπαμε ότι αυτοί έχουν μια Μιτ. Εύα (υποχρεωτικά). Αν όμως ο Γιώργος πεθάνει, τότε το σύνολο Ανδρέας-Βασιλική αυτομάτως “αποκτά” άλλη Μιτ. Εύα, νεώτερη, και είναι αυτή στην οποία αναφερθήκαμε αρχικά στο παράδειγμα. Το ίδιο συμβαίνει και με οποιοδήποτε σύνολο ανθρώπων, όπως και με όσους βρίσκονται εν ζωή αυτή τη στιγμή. Αυτοί έχουν μια συγκεκριμένη (αλλά άγνωστη) Μιτ. Εύα. Όμως μετά π.χ. από εκατό χρόνια, και με μερικά εκατομμύρια ανθρώπων να έχουν εντωμεταξύ εκλείψει, μπορεί κάλλιστα τον τίτλο της Μιτ. Εύας να πάρει άλλη γυναίκα, που έζησε μεταγενέστερα από την τωρινή. Το ότι η Μιτ. Εύα του συνόλου “όλοι οι εν ζωή άνθρωποι” μετακινείται στο χρόνο καθώς το “εν ζωή” αλλάζει, είναι μια παρατήρηση που από μόνη της “κονιορτοποιεί” την ιδέα ότι η Βιβλική Εύα και “η” Μιτ. Εύα (ποια απ’ όλες άραγε;) ταυτίζονται.

Η δεύτερη ανοησία βρίσκεται στην πρόταση του Κ.Β.: «ἡ ἐπιστήμη ἀπέδειξε ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πού εἴμαστε ζωντανοί σήμερα προερχόμαστε ἀπό ΜΙΑ καί μοναδική γυναίκα!»

Μα δεν απέδειξε αυτό η επιστήμη. Δεν προερχόμαστε όλοι οι σήμερα ζωντανοί άνθρωποι από μία γυναίκα — τουλάχιστον δεν είναι αυτό το συμπέρασμα της επιστημονικής έρευνας. Η Μιτ. Εύα όλων των εν ζωή ανθρώπων είναι απλώς το άτομο στο οποίο συγκλίνουν οι μητρικές-γενεαλογικές γραμμές όλων των εν ζωή ανθρώπων. Εκτός όμως από τη μητρική γενεαλογική γραμμή (μητέρα-μητέρα-...-μητέρα), υπάρχει και η γραμμή: μητέρα-πατέρας-μητέρα-...-μητέρα, όπως και η γραμμή: πατέρας-μητέρα-...-μητέρα, όπως και ένας τεράστιος αριθμός άλλων γραμμών, των οποίων η τελική κατάληξη δεν υπάρχει κανένας λόγος να είναι η ίδια γυναίκα, δηλαδή η Μιτ. Εύα. Με άλλα λόγια, δεν συνεπάγεται από πουθενά ότι η Μιτ. Εύα ήταν η μοναδική γυναίκα που ζούσε τότε. Μαζί της θα πρέπει να ζούσαν (και αυτό όντως έχει αποδειχτεί επιστημονικά, όπως αναφέρουμε παρακάτω) και χιλιάδες άλλες γυναίκες, καμία όμως από τις οποίες δεν άφησε μητρική-γενεαλογική γραμμή με απόγονο μέχρι σήμερα. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Οφείλει να είναι έτσι. Εξ ορισμού, η Μιτ. Εύα οφείλει να είναι μία. Αν υπήρχε και δεύτερη γυναίκα, έστω η Χ, η οποία άφησε μέσω μητρικής-γενεαλογικής γραμμής απόγονο μέχρι σήμερα (έστω και έναν), τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε τη Μιτ. Εύα της Χ και αυτής την οποία προηγουμένως ονομάσαμε (λανθασμένα) Μιτ. Εύα.

Όμως το ότι μαζί με τη Μιτ. Εύα ζούσαν και άλλες γυναίκες (και φυσικά και άνδρες) έχει εξακριβωθεί επιστημονικά, όπως ειπώθηκε. Εργασίες από τον Ayala [1], τους Xiong et al. [2], και τους Rogers και Jorde [3], μέσω ανάλυσης DNA, έδειξαν έναν ανθρώπινο πληθυσμό που δεν μπορεί ποτέ να μειώθηκε κάτω από τα 10.000 άτομα. Συνεπώς η Μιτ. Εύα, όποια και να ήταν, είχε μάλλον και κάποιες αντιζήλους όταν διάλεξε τον “Αδάμ” με τον οποίο άφησε τους απογόνους της. (Ή ίσως και τους “Αδάμ”, γιατί και πάλι από πουθενά δεν συνάγεται ότι η Μιτ. Εύα — όλων των σήμερα εν ζωή ανθρώπων — ήταν μονογαμική, ή πιστή στο σύζυγό της.)

Οι ανακρίβειες στο κείμενο του Κ.Β. συνεχίζονται στην αμέσως επόμενη παράγραφο, όπου γράφει: «Μετά τή δημοσίευση τῆς συγκεκριμένης ἐργασίας ἐπεκράτησε μεγάλη ἀναστάτωση, γιατί ἔτσι ἀνατρέπονταν ὅλες οἱ μέχρι τότε θεωρίες γιά πολλαπλές ἑστίες ἀπό τίς ὁποῖες ξεκίνησε ἡ ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρωπίνου εἴδους.» Καμία «ἀναστάτωση» δεν «ἐπεκράτησε». Μάλλον, θα έλεγε κανείς, τα πράγματα μπήκαν στο σωστό, αναμενόμενο, και ορθολογικό δρόμο, στο δρόμο της κοινής λογικής. Γιατί η θεωρία των πολλαπλών εστιών υπήρχε μεν, και υποστηριζόταν από κάποιους επιστήμονες-ιδεολόγους, αλλά ήταν μια θεωρία “τραβηγμένη απ’ τα μαλλιά”, καθώς πουθενά αλλού στον κόσμο της βιολογίας δεν υπάρχει παράδειγμα είδους που εξελίχθηκε (όχι «αναπτύχθηκε» όπως γράφει ο Κ.Β. — δεν είναι στρατοί τα βιολογικά είδη για ν’ αναπτύσσονται) από πολλαπλές εστίες και κατάφερε να παραμείνει ένα και το αυτό είδος. Απλούστατα, κάποιοι Κινέζοι επιστήμονες ήθελαν τη φυλή τους να έχει εξελιχθεί τοπικά, στην Κίνα, κάποιοι Ευρωπαίοι ήθελαν τους προγόνους τους να έχουν εξελιχθεί στην Ευρώπη, τους Αφρικανούς δεν τους ήθελε κανείς απ’ αυτούς να τους φαντάζεται σαν προγόνους του, κλπ. Αυτή όμως ήταν μόνο μια άποψη ορισμένων (ιδεολόγων) επιστημόνων, και άρα ψευδο-επιστημόνων (παρόλο που οι ίδιοι δεν θα παραδέχονταν την αντιεπιστημονικότητα της άποψής τους). Ταυτόχρονα υπήρχε και η άλλη άποψη, της κοινής λογικής, που έλεγε ότι όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουμε μια κοινή καταγωγή από κάπου στον πλανήτη και από κάποτε στο χρόνο, όπως συμβαίνει και με τα δισεκατομμύρια των ειδών που έχουν υπάρξει ανά τους αιώνες. Γιατί άραγε να είμαστε εμείς οι άνθρωποι η μοναδική εξαίρεση; Η έρευνα των Cann, Stoneking, και Wilson έφερε σοβαρές ενδείξεις για τη στήριξη της κοινής λογικής: ότι προερχόμαστε όλοι από ένα γεωγραφικό τόπο (την Ανατολική Αφρική), και από ένα χρονικό σημείο (κάπου μεταξύ 200.000 και 150.000 χρόνια πριν). Δεν ήταν αναστάτωση λοιπόν αυτό που επικράτησε, αλλά ανακούφιση: επικράτησε η λογική, και παραμερίστηκαν οι φυλετικές ιδεολογίες από την επιστήμη.

Και ερχόμαστε στην επόμενη και κρίσιμη παράγραφο του Κ.Β. — και ουσιαστικά τελευταία όπου αναφέρει επιστημονικά δεδομένα — στην οποία γράφει τα εξής:

«Δέκα χρόνια ἀργότερα προέκυψε μιά ἐπιπλέον ἐξέλιξη ἡ ὁποία ἦρθε νά ταρακουνήσει ἐκ νέου τήν ἐπιστημονική κοινότητα. Τό 1997 στό ἔγκυρο ἐπιστημονικό περιοδικό “Nature-Genetics” δημοσιεύθηκε μιά ἐργασία[4] ἡ ὁποία ἀποδεικνύει ὅτι ὁ ρυθμός τῶν μεταλλάξεων τοῦ μιτοχνοδριακοῦ DNA εἶναι περίπου 20 φορές μεγαλύτερος ἀπό αὐτόν πού εἶχε ὑπολογιστεῖ ἀρχικά ἀπό τά φυλογενετικά δέντρα καί εἶχε χρησιμοποιηθεῖ στή δημοσίευση τῆς Cann γιά τόν ὑπολογισμό τῆς ἡλικίας τῆς Μιτοχονδριακῆς Εὕας. Μεγαλύτερος ρυθμός μεταλλάξεων σημαίνει ὅτι τά 100.000 - 200.000 χρόνια πού ὑπολογίστηκαν ὡς ἡλικία τῆς Μιτοχονδριακῆς Εὕας εἶναι λάθος καί ὅτι ὁ πραγματικός χρόνος εἶναι ἀπό 5.000 – 10.000 χρόνια! Αὐτό τό χρονικό παράθυρο εἶναι σέ ἀπόλυτη συμφωνία μέ τόν βιβλικό χρόνο δημιουργίας τοῦ κόσμου τῶν 7.521 χρόνων.»

Μάλιστα. Μόνο που η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα στην επιστήμη, η μία αρχική μελέτη ακολουθείται από κάποια άλλη, που είναι πιο διεξοδική καθώς παίρνει υπόψη της περισσότερα και πιο αντιπροσωπευτικά δεδομένα, και βγάζει κάποιο διαφορετικό συμπέρασμα· για ν’ ακολουθηθεί από άλλη έρευνα, κι από άλλη, μέχρι να υπάρξει ένα είδος σύγκλισης και σύνθεσης απόψεων, και να γίνει κατανοητό το γιατί οι πρώτες μελέτες κατέληγαν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα.

Κάπως έτσι συνέβη και με την εργασία των Parsons et al. [4], στην οποία αναφέρεται ο Κ.Β. Οι Parsons et al. χρησιμοποίησαν για την έρευνά τους ένα συγκεκριμένο τόπο του μιτοχονδριακού DNA, που λέγεται “βρόχος D” (“D-loop”), ή “περιοχή ελέγχου” (“control region”). Επιπλέον, χρησιμοποίησαν ένα είδος ανάλυσης που λέγεται “πολυμορφισμός περιορισμού μήκους τμήματος” (“restriction fragment length polymorphism”), ή RFLP κατά το αγγλικό αρχικόλεξο. Αρχικά, άλλοι επιστήμονες επανέλαβαν την έρευνα των Parsons et al. μέσω ανάλυσης RFLP στην “περιοχή ελέγχου” του mtDNA, και ενώ οι Parsons et al. βρήκαν ηλικία περίπου 6.500 ετών για τη Μιτ. Εύα, αυτές οι άλλες έρευνες βρήκαν ηλικία σημαντικά μεγαλύτερη: της τάξης των 35.000 έως 40.000 ετών. Αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο ούτε απροσδόκητο στην επιστήμη. Αν π.χ. θέλουμε να βρούμε το μέσο βάρος των αλόγων, μπορούμε φυσικά να πάρουμε το πρώτο άλογο που θα συναντήσουμε, να μετρήσουμε το βάρος του, και να συμπεράνουμε ότι αυτό πρέπει να είναι πάνω-κάτω το βάρος των αλόγων. Η πιο επιστημονικά σωστή όμως άποψη συνάγεται όταν επαναλάβουμε τη μέτρηση με αρκετά ακόμα άλογα, και υπολογίσουμε ένα μέσο όρο βάρους. Κάτι ανάλογο έγινε και με την έρευνα των Parsons et al., οι οποίοι διατύπωσαν την πρώτη εκτίμηση για την ηλικία της Μιτ. Εύας βάσει ενός μόνο συνόλου δεδομένων που είχαν στη διάθεσή τους, και βρήκαν την τιμή 6.500. Όταν όμως η έρευνα αυτή επαναλήφθηκε από άλλους, υπολογίστηκε ο μέσος όρος, και τότε η ηλικία της Μιτ. Εύας διορθώθηκε προς τα πάνω, στην τιμή των μεταξύ 35.000 και 40.000 ετών πριν από το παρόν. Αυτή την πληροφορία φαίνεται να την αγνοεί ο Κ.Β., και αναρωτιέται κανείς γιατί: απλώς από αμέλεια, ή σκόπιμα;

Όμως τα πράγματα δεν έμειναν εκεί. Όπως έδειξαν μετέπειτα έρευνες, η ανάλυση RFLP στην “περιοχή ελέγχου” του mtDNA δεν είναι η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Για παράδειγμα, η έρευνα των Ingman et al. [5], που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό Nature, δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη παραλλαγή (διασπορά, variation) στην ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν μεταλλάξεις στην “περιοχή ελέγχου” του mtDNA. Το ίδιο έδειξε και η έρευνα των Hasegawa et al. [6]. Όταν οι Ingman et al. εξαίρεσαν την περιοχή ελέγχου από τα δεδομένα τους, και συμπεριέλαβαν όλα τα υπόλοιπα τμήματα του mtDNA (άρα χρησιμοποίησαν πιο ολοκληρωμένα στοιχεία από τους Parsons et al.), βρήκαν ηλικία για τη Μιτ. Εύα της τάξης των 171.000 ετών, συν-πλην 50.000 έτη — ηλικία σαφώς συμβατή με την αρχική εκτίμηση των Cann, Stoneking, και Wilson [7].

Αναρωτιέται λοιπόν ο αναγνώστης του κειμένου του Κ.Β. για ποιο λόγο ο συγγραφέας του «προσδέθηκε» στη μία και αρχική έρευνα των Parsons et al., που χρησιμοποίησε επισφαλή μέθοδο (ανάλυση RFLP) όπως και δεδομένα (περιοχή ελέγχου του mtDNA), αγνοώντας τις μετέπειτα έρευνες που έγιναν με πιο ασφαλείς μεθόδους και επί πιο ολοκληρωμένων δεδομένων. Μήπως επειδή η μία εκείνη έρευνα ακούγεται “πιο συμφέρουσα”, υποστηρίζοντας αυτό που ο συγγραφέας ήδη πιστεύει; Μα αυτό δεν είναι επιστήμη, αλλά ιδεολογία. Η επιστήμη δεν γίνεται έχοντας μια προαποφασισμένη άποψη και ψάχνοντας τα δεδομένα που θα στηρίξουν την άποψη αυτή. Επιστήμη γίνεται μόνο όταν κοιτάμε όλα τα δεδομένα, χωρίς προκατάληψη, και από τα δεδομένα συνάγουμε όποια συμπεράσματα τα εξηγούν καλύτερα, με τον πιο σύντομο και ολοκληρωμένο τρόπο. Το να δηλώνει κανείς «Μοριακός Βιολόγος» και να ασχολείται με ιδεολογική προβολή πρωτόλειων, και εν τέλει εσφαλμένων ερευνών, αγνοώντας τις μετέπειτα πιο ολοκληρωμένες έρευνες και αποτελέσματα, συνιστά μια πράξη απάτης: είτε εσκεμμένης απάτης, αν ο συγγραφέας εν γνώσει του αποσιωπεί τα μετέπειτα συμπεράσματα (και παραταύτα δηλώνει επιστήμονας), είτε ακούσιας απάτης, στην περίπτωση που απλώς έμεινε απληροφόρητος. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι ισχύει η δεύτερη περίπτωση, οπότε θα συνιστούσαμε στον Κ.Β. να ενημερώσει όχι απλώς τη γνώση του επί του αντικειμένου, αλλά την κατανόησή του περί του τι είναι επιστήμη και τι ιδεολογία, σε ποιες αρχές βασίζεται η επιστήμη, ποια είναι η επιστημονική μέθοδος και από ποια στάδια αποτελείται, κλπ. Αυτά είναι θέματα για τα οποία σήμερα μπορεί κανείς, ευτυχώς, να ενημερωθεί πληρέστατα μέσω έγκυρων άρθρων που υπάρχουν στο Διαδίκτυο.

Μία χονδρική απεικόνιση τής χρονικής και γεωγραφικής εξάπλωσης τού Χόμο Σάπιενς Σάπιενς, όπως αποκαλύπτεται από τις γενετικές αναλύσεις τών μεταλλάξεων τού Μιτοχονδριακού DNA.

Τελειώνοντας, θα θέλαμε να προσθέσουμε εδώ μερικές γραμμές σχετικά με το πόσο αφελής, ως αντιτιθέμενη σε ένα βουνό ανεξάρτητων επιστημονικών παρατηρήσεων και χρονολογήσεων, ακούγεται η άποψη ότι όλοι οι σημερινοί εν ζωή άνθρωποι προέρχονται από ένα άτομο (ή από ένα ζευγάρι) που έζησε περίπου 7.500 χρόνια πριν.

Καταρχήν, στο σύνολο «όλοι οι εν ζωή άνθρωποι» περιλαμβάνονται και οι Αβορίγινες της Αυστραλίας, όπως και οι Παπούα της Νέας Γουϊνέας. Οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν σε επαφή με τους υπόλοιπους (τους “Δυτικούς”, δηλαδή Ευρωπαίους θαλασσοπόρους) πολύ πρόσφατα, λιγότερο από δύο αιώνες πριν. Και όμως, έχουν ζήσει στην Αυστραλία και τη Νέα Γουϊνέα επί περίπου 50.000 ή και 60.000 χρόνια, χωρίς εντωμεταξύ να έχουν επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι χρονολογήσεις αυτές προκύπτουν από πλήθος δεδομένων: από λίθινα και οστέινα εργαλεία, από ζωγραφικές αναπαραστάσεις σε βράχους, αλλά ακόμα και από την εξαφάνιση μεγάλων θηλαστικών της Αυστραλίας (των γιγάντιων καγκουρό), που συμπίπτει χρονικά με την εμφάνιση των πρώτων ανθρώπων στην ήπειρο αυτή: περίπου 50.000 χρόνια πριν. Πώς είναι δυνατό λοιπόν να προερχόμαστε όλοι οι άνθρωποι από ένα ή δύο άτομα που έζησαν 7.500 χρόνια πριν, στη Μεσοποταμία;

Δεύτερο, όπως ήδη αναφέρθηκε, έρευνες ([1], [2], [3]) μέσω γονιδιακής ανάλυσης συμπεραίνουν ότι καθώς το προγονικό μας είδος Homo erectus εξελισσόταν σταδιακά (στην περιοχή της Ανατολικής Αφρικής) στο είδος που αποτελούμε τώρα, το Homo sapiens, ο πληθυσμός αυτών των εξελισσόμενων ανθρώπων δεν έπεσε ποτέ κάτω από τα 10.000 άτομα.

Τρίτο, πλήθος (και μάλιστα εξαιρετικά μεγάλο) παλαιοντολογικών ευρημάτων καταδεικνύουν ότι το είδος μας εξελίχθηκε στην Ανατολική Αφρική (περιοχές σημερινής Αιθιοπίας, Κένυας, Ουγκάντας, Τανζανίας, κ.ά.) σε εποχή μεταξύ 150.000 και 200.000 χρόνια πριν, και σταδιακά εξαπλώθηκε στις άλλες ηπείρους. Οι ενδείξεις αυτές από τα απολιθώματα είναι ανεξάρτητες της ανάλυσης μέσω DNA, και επειδή καταλήγουν στο ίδιο χρονικό διάστημα, αποκτούν ιδιαίτερο βάρος — πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα είχαν αν ήταν οι μοναδικές ενδείξεις για τη χρονολόγηση αυτή.

Υπάρχουν περισσότερα, αλλά δεν θέλουμε να κουράσουμε τον αναγνώστη. Απλώς επιθυμούμε να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι η πλέον των εκατό χιλιάδων ετών συνεχής ύπαρξη του είδους μας, Homo sapiens, στοιχειοθετείται από τόσο συντριπτικό όγκο ενδείξεων και δεδομένων, που η επιμονή ότι όλοι καταγόμαστε από ένα άτομο ή ζευγάρι ατόμων που έζησαν μόλις μερικές χιλιάδες χρόνια πριν καταντά παιδαριώδης, αν όχι γραφική. Είναι κουτό να κλείνουμε τα μάτια και τα αυτιά στις επιστημονικές ενδείξεις, και ακόμα χειρότερα, να προσδενόμαστε στη μία και μοναδική — αλλά δυστυχώς παρωχημένη — ένδειξη που περιστασιακά μοιάζει να υποστηρίζει τις προαποφασισμένες απόψεις μας, αγνοώντας οτιδήποτε νεότερο επειδή “δεν μας συμφέρει”.

Είναι βεβαίως αξιέπαινο για κάποιον Χριστιανό να αναζητά στην επιστήμη, στηρίγματα και επαληθεύσεις για τη Χριστιανική μας πίστη. Μια τέτοια έρευνα όμως, οφείλει να στηρίζεται στην αξιοπιστία και στη σοβαρότητα. Γιατί οποιαδήποτε ιδεολογικής αιτίας παραποίηση τών δεδομένων, μόνο και μόνο για να ταιριάζουν στις από πριν προκαθορισμένες απόψεις μας, οδηγούν συχνά σε ατοπήματα, παραποιήσεις και τελικά σκανδαλισμό συνειδήσεων, και αποπροσανατολισμό τών ανθρώπων από την πραγματικότητα.

Ο Αδάμ και η Εύα υπήρξαν πράγματι, ως αληθινά πρόσωπα, που όμως έζησαν όχι στην Αφρική, (όπως ισχυρίζεται εδώ ο Κ.Β., συγγραφέας τού εν λόγω άρθρου), αλλά όπως ακριβώς λέει η Αγία Γραφή, στη Μεσοποταμία, πριν από 7.500 χρόνια. Ας μένουμε λοιπόν ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί στα γεγραμμένα, με εμπιστοσύνη στη Θεόπνευστη και αποκεκαλυμμένη από τον Θεό στον Μωυσή Γένεση, και ας μην εισάγουμε αλλοιώσεις, ούτε στην ιστορική πραγματικότητα τής Γενέσεως, αλλά ούτε στην επιστημονική πραγματικότητα.

Στο παρελθόν, από αυτό τον ιστότοπο, έχουμε παρουσιάσει αρκετά στοιχεία για τη Μιτοχονδριακή Εύα, αλλά και για τον Μιτοχονδριακό Αδάμ. Σε άλλο άρθρο μας όμως, θα πούμε περισσότερα για τη Μιτοχονδριακή Εύα και την πραγματική σημασία της...

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Ayala F. J. (1995). “The myth of Eve: Molecular Biology and Human Origins.” Science 270, 1930–1936.

2. Xiong W. J. et al. (1991). “No severe bottleneck during human evolution; evidence from two apolipoprotein C II alleles.” American Journal of Human Genetics, 48, 383–389.

3. Rogers, A. R. and L. B. Jorde (1995). “Genetic evidence on the origin of modern humans.” Human Biology, 67, 1–36.

4. Parsons T. J., Muniec D.S., and K. Sullivan (1997). “A high observed substitution rate in the human mitochondrial control region.” Nature Genetics 15, 363–368.

5. Ingman Μ. et al. (1999). “Mitochondrial genome variation and the origin of modern humans.” Nature 408, 708–713.

6. Hasegawa M., Cao Y., and Yang Z. (1998). “Preponderance of Slightly Deleterious Polymorphisms in Mitochondrial DNA:  Nonsynonymous/Synonymous Rate Ratio is Much Higher within Species than Between Species.” Molecular Biology and Evolution 15, 1499–1505.

7. Cann R.L., Stoneking M., and A. C. Wilson (1987). “Mitochondrial DNA and Human Evolution.” Nature 325 31–36.