Η Ανώτερη Παλαιολιθική παρουσιάζει ορισμένες σημαντικές καινοτομίες στον υλικό πολιτισμό (συστηματική επεξεργασία του οστού, ως υλικού, και εξειδικευμένη λίθινη παραγωγή), αλλά και στον πνευματικό (εμφάνιση των πρώτων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων). Η Μεσολιθική είναι μία μεταβατική εποχή και χαρακτηρίζεται από πολιτισμούς σε φάση μετάβασης από τις κοινότητες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών στους οικισμούς των πρώτων βοσκών και γεωργών της Νεολιθικής, όταν ο άνθρωπος εγκαταλείπει το νομαδισμό και αποκτά μόνιμη εγκατάσταση για να καλλιεργήσει τη γη και να ασχοληθεί με την εκτροφή ζώων. Παράλληλα με την επεξεργασία της πέτρας, ασκεί την κεραμική και την υφαντουργία, ενώ η διάρθρωση των ανθρώπινων ομάδων γίνεται πιο σύνθετη εξαιτίας της κατανομής της εργασίας, η οποία οδηγεί σε μία κοινωνική διαστρωμάτωση άγνωστη έως εκείνη την εποχή.

Θα πρέπει, πάντως, να τονίσουμε πως αυτοί οι χρονικοί διαχωρισμοί δεν είναι απόλυτα εφαρμόσιμοι, καθώς υπάρχουν εντελώς διαφορετικές εξελικτικές διαδρομές και εξελικτικές φάσεις που έχουν παραληφθεί, όπως στην περίπτωση των πληθυσμών που βρίσκονται ακόμη σήμερα σε πρωτόγονη κατάσταση, επομένως γι' αυτούς η Παλαιολιθική εποχή δεν έχει ουσιαστικά λήξει.